تغییر اقلیم و دست اندازی انسان سیل راه می اندازد
گل سپید: تهران- صدای پای تغییر اقلیم و دخالت های انسانی در طبیعت این دفعه از سمت شمال كشور پرطنین شد؛ نیمه مهر سیلاب حاصل از بارش های سهمگین علاوه بر صدمه به زیرساخت های اقتصادی، تلفات انسانی هم به همراه داشت و لزوم آمادگی برای مقابله با این رخدادها را پررنگ تر كرد.
شمال كشور مظهر سرسبزی و بارش است اما به واسطه تغییر اقلیم كه ریشه در فعالیت و دخالت بیش از اندازه انسان در طبیعت دارد، بارش ها در چند سال اخیر تا حد زیادی كاهش یافته به صورتی كه كشاورزی و حتی كشت برنج در بعضی از مناطق سه استان ساحلی خزر تحت تاثیر قرار گرفته است.
به ناگاه اما ورق برگشت و نیمه مهر ماه مردم استان های شمالی كشور بخصوص مازندران شاهد بارش های عظیم و بسیار شدید اما در بازه زمانی كوتاه مدت بودند. به قول كارشناسان، این بارش ها در 17 سال قبل و جاری شدن این حجم آب در رودخانه های استان در 150 سال قبل بی سابقه است.
سیلاب ها حدود 700 میلیارد تومان به تاسیسات زیربنایی، كشاورزی، واحدهای مسكونی، تجاری و راه های اصلی و فرعی مازندران خسارت وارد كرد.
بر اثر این واقعه كه 9 قربانی گرفت، دو هزار و 650 واحد مسكونی خسارت دید كه از این تعداد 82 واحد به صورت كلی تخریب شد و به 2 هزار و 570 واحد هم بین 30 تا 60 درصد خسارت وارد شد.
* بارش های شدید در شمال كم سابقه اما نه بی سابقه
مدیر كل پیش بینی سازمان هواشناسی كشور در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا تصریح كرد: همیشه از شهریور تا مهر بارش ها در شمال كشور اوج می گیرد و هر ساله در این بازه زمانی حدودا بارش های نسبتا شدیدی داریم.
احد وظیفه اضافه كرد: معمولا سامانه هایی كه از عرض های شمالی یا نزدیك قطب نفوذ می كنند، هوای بسیار سرد هستند و زمانی كه با سطح گرم دریای خزر برخورد می كنند رطوبت خوبی به دست می آورند كه با اشباع شدن بارش های خوبی در سواحل گیلان و مازندران رخ می دهد، در واقع این جزو اقلیم منطقه است.
وی تصریح كرد: در گذشته هم ركورد بارش 370 میلیمتر در 24 ساعت را در انزلی داشتیم ازاین رو چنین بارشی بی سابقه نیست ولی كم سابقه است.
* نقش بی رنگ بارش اخیر بر منابع زیر زمینی
وظیفه درباره تاثیر این بارش در تامین منابع آبی زیر زمینی اظهار داشت: طبق گزارش های ارسالی از ایستگاه های هواشناسی، طی 6 ساعت در رودسر و رامسر 151میلیمتر بارندگی رخ داد، البته اندازه گیری ایستگاه ها هر سه ساعت یكبار است، اما خبر دادند كه این حجم بارش در كمتر از دو ساعت رخ داده است.
مدیر كل پیش بینی سازمان هواشناسی تصریح كرد: ازاین رو وقتی بارش شدید و در بازه زمانی كوتاهی رخ می دهد آب فرصت نفوذ پیدا نمی كند؛ از جانب دیگر بارش هم در جلگه و هم ارتفاعات شدید بود و چون هنوز هوا آن قدر سرد نشده كه بارش ها به صورت برف باشد، از این رو در ارتفاعات هم به شكل باران بود و جاری شد در حالیكه اگر برف بود، جاری نمی شد.
وظیفه افزود: این آبها از كوه های اطراف و جنوب به سمت جلگه های گیلان و مازندران سراریز و وارد رود دره ها شدند در نتیجه این دره ها پر و باعث سرریز شدن و آبگرفتگی شهرها شد.
وی تصریح كرد: معمولا بارش های شدید چنین شرایطی را بوجود می آورد بخصوص اگر سرعت برخورد بالا و قطرات درشت باشد كه در این حالت آب گل آلود می شود، در این شرایط قطرات باران كمتر فرصت نفوذ پیدا می كنند و لغزش آنها به درون رود دره ها سبب گل آلوده شدن آب می گردد و چون خاك را در خود حل می كنند از نظر چگالی سنگین می شوند و با عنایت به حجم زیاد، تخریب بیشتری تولید می كنند كه با این حساب تاثیری بر منابع آبی زیر زمینی ندارند.
* چهار شهر شمال كشور در لیست جهانی بارش
محمد درویش عضو هیات علمی موسسه تحقیقات سازمان جنگل ها مراتع و آبخیزداری هم در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا اظهار داشت: سیلی كه اخیر در شمال كشور رخ داد ناشی از یك بارندگی كم سابقه بود و سبب شد برای نخستین بار نام چهار شهر ایران همچون رامسر، نوشهر، بابلسر و قراخیل در قائمشهر در شمار 15 نقطه ای از كره زمین قرار گیرد كه بیشترین میزان بارندگی در 24 ساعت را داشته اند.
وی با اشاره به اینكه این سیل یك رویداد معمول نیست اضافه كرد: كمتر پیش می آید روی كره زمین كه مناطق حاره ای دارد و جاهایی وجود دارد كه میانگین ریزش های آسمانی تا 5 متر در سال می رسد، در كشور بیابانی مانند ایران شهرهایی وجود داشته باشد كه میزان ریزش های آسمانی آن بیشتر از آن شهرها باشد.
* نقش تغییر اقلیم در بروز سیل
وی تصریح كرد: این مساله یك اتفاق كاملا كم سابقه است و تایید كننده وقوع تغییرات آب و هوایی است كه كره زمین درگیر آن است و ابعاد كاملا فرامنطقه ای دارد ازاین رو تمام دنیا باید دست به دست هم دهند تا بتوانیم در برابر این پدیده ویرانگر مقاومت نماییم.
درویش افزود: همان گونه كه دانشمندان به تازگی در كره بیانیه دادند و گفتند نباید به هیچ عنوان اجازه دهیم دمای زمین بیشتر از 1.5 درجه افزایش یابد، نشاندهنده اهمیت كنترل فعالیت های انسانی است.
* تخریب جنگل باعث تشدید سیل می گردد
دبیر سیاست محیط زیست در مركز بررسی های استراتژیك نهاد ریاست جمهوری اظهار داشت: اگر مانع افزایش دمای كره زمین نشویم تبعات آن در قالب سیل های ویرانگر خیلی از سرزمین های جهان را در بر می گیرد كه نمونه آنرا در شمال كشور دیدیم اما نكات دیگری كه سبب می گردد تخریب به وجود آمده از این سیل ها در كشور افزایش یابد، به شدت تخریب رویشگاه های گیاهی و جنگلی در طول نیم قرن اخیر در كشور همچون شمال بر می گردد.
وی توضیح داد: آمارها در سال 1335 نشان داده است وسعت جنگل های هیركانی بیشتر از 3.5 میلیون هكتار بوده در حالیكه اكنون به 1.7 دهم میلیون هكتار كاهش یافته است یعنی به كمتر از نصف رسیده است.
درویش تصریح كرد: جنگل ها بزرگترین عامل مقاومت در برابر سیل هستند و باعث تعدیل قدرت تخریب قطرات باران می گردد و به جای اینكه آب باران منجر به جابجایی خاك شود و فرسایش پاشمانی را تشدید كند، آرام آرام در دل خاك نفوذ می كند و سفره های آبهای زیر زمینی و چشمه ها را تقویت می كند.
درویش درباره فرسایش پاشمانی توضیح داد: در این حالت قطرات آب به دلیل از بین رفتن درختان و شاخ و برگ آنها با شدت و سرعت زیادی به سطح خاك برخورد می كند كه باعث پراكنده شدن ذرات خاك می گردد و این مساله نفوذ پذیری آب در خاك را می كاهد و هرزآب های گسترده تری بوجود می آورد.
عضو هیات علمی موسسه تحقیقات سازمان جنگل ها مراتع و آبخیزداری افزود: وقتی به بهانه افزایش اراضی كشاورزی تمام جنگل ها را در معرض نابودی قرار می دهیم، به بهانه تولید دام اجازه می دهیم خیلی از گونه های پرارزش جنگلی نابود شود، جنگل ها از تنه به بالا قطع می شوند تا آفتاب به كف جنگل بخورد تا علف سبز شود و به دام بدهیم، در واقع در حال از دست دادن جنگل هستیم و طبیعی است كه چنین اتفافاتی رخ دهد.
وی اضافه كرد: همینطور جریان ویلا سازی، تغییر كاربری اراضی و جاده سازی بی ضابطه ای كه پیوسته در حال ساخته شدن هستند، شرایط را تشدید می كند.
دبیر سیاست محیط زیست در مركز بررسی های استراتژیك نهاد ریاست جمهوری اظهار داشت: تغییرات اقلیمی یك خطر بزرگ است اما انسان با نابخردی های خود این خطر را تشدید می كند.
* جاده سازی و مسدود شدن منافذ خاك، سیل را تشدید می كند
وظیفه، مدیر كل پیش بینی سازمان هواشناسی هم به تاثیر از بین رفتن جنگل ها در بروز سیل اشاره نمود و اظهار داشت: به صورت كلی جنگل تراشی و از بین رفتن مرتع بطور قطع در جاری شدن سیل اثرگذار است، وقتی جنگل تراشیده می گردد یا با جاده سازی بافت طبیعی خاك زیرو رو می گردد و یا چرای بیش از اندازه دام زمین را تفدیده می كند و منفذهای خاك به دلیل خشكسالی طولانی و نباریدن باران بر اثر ذرات غبار بسته شده باشد، در این حالت دیگر آب مجالی برای نفوذ پیدا نمی كند و جاری می گردد.
* ال نینو نقشی در سیل شمال نداشت
وظیفه در مورد نقش ال نینو در شدت بارش شمال اظهار داشت: ال نینو امسال حدودا در شرایط نرمال می باشد و غیر طبیعی نیست، منطقه تشكیل ال نینو از ما بسیار دور و بین استرالیا و سواحل غربی امریكا همچون كالیفرنیا و مكزیك است، با بررسی هایی كه شده اعتقاد بر این است كه عموما بارش های جنوب كشور بیشتر به ال نینو وابسته است و بارش های شمال، شمال غرب و شمال شرق ربطی به آن ندارد.
* پاییز و زمستان نرمال از لحاظ بارندگی
مدیر كل پیش بینی سازمان هواشناسی درباره وضعیت بارش در پاییز و زمستان امسال در كشور تصریح كرد: پیش بینی بلندمدت كه بیشتر مبتنی بر مدلهای عددی اقلیمی است نشان داده است پاییز در شرایط نرمال و حتی برخی نقاط مانند غرب تا جنوب كشور شرایط فراتر از نرمال باشد یعنی احتمال دارد كه بارش در خلال سه ماهه پاییز و دو ماه اول زمستان در شرایط نرمال و بالاتر از نرمال باشد اما دما تا حدی بیشتر از نرمال پیش بینی شده یعنی پاییز در حد نیم تا یك و نیم درجه بیشتر از حد نرمال گرم است.
* افزایش حالت های حدی یكی از اثرات تغییر اقلیم
صادق ضیاییان، رئیس مركز ملی خشكسالی سازمان هواشناسی كشور هم در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا اظهار داشت: شمال كشور منطقه پربارشی است البته بارشی كه طی چند روز گذشته صورت گرفت بسیار زیاد بود به صورتی كه در ایستگاه های بالادستی تا 313 میلیمتر هم گزارش شده بود.
وی تصریح كرد: این وضعیت قبلا هم در منطقه سابقه داشته است ازاین رو می توان آنرا جزو بارش های نادر دانست نه بی سابقه.
وی افزود: حجم بارش بسیار زیاد بود و به صورت طبیعی این حجم از بارش وقتی در كمتر از 24 ساعت اتفاق بیفتد به حدی روان آب دارد كه منجر به سیل شود.
ضیاییان تصریح كرد: در واقع یكی از اثرات تغییر اقلیم افزایش حالت های حدی مانند سیل، طوفان یا خشكسالی است، در واقع این حالت ها هم از لحاظ تعداد و هم شدت افزایش می یابند كه می توان به سیل اخیر شمال بعنوان یك حالت حدی اشاره نمود.
وی درباره تاثیر این بارش ها بر منابع آبی و زیر زمینی اظهار داشت: اگر سدی باشد مخزن آن افزایش می یابد اما منابع آب های زیر زمینی را افزایش نمی دهد چون حجم عظیمی از آب در مدت زمان كوتاه سرازیر شده و بیشتر به روان آب تبدیل و در نهایت به دریا می ریزد.
رئیس مركز ملی خشكسالی سازمان هواشناسی كشور تصریح كرد: چون شدت زیاد در مدت كم است آب نفوذ نمی كند اما اگر این بارش به میزان كمتر و زمان طولانی تری اتفاق می افتد بهتر بود مثلا اگر 10 میلمتر بارندگی در زمان بیشتری رخ می داد بهتر از این بود كه یك مرتبه 100 میلیمتر در زمان كمتری بارش داشته باشیم چون باران فرصت نفوذ به منابع آبی زیر زمینی را پیدا نمی كند.
وی به نقش جنگل ها در مهار سیل اشاره نمود و اظهار داشت: به صورت عام، جنگل تراشی باعث بروز سیل می گردد چون درختان مانند سد عمل می كنند اما وقتی نباشند آب بی پروا حركت می كند، مثلا اگر اكنون 300 میلیمتر بارش باعث وقوع سیل می گردد اگر جنگل ها را از بین ببریم با 100 میلیمتر هم سیل راه می افتد.
علمی 9014 * 2017
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب