كلانشهر مشهد همانند كلانشهرهایی چون تهران، شیراز، اهواز، اصفهان و تبریز با معضلی به نام آلودگی هوا دست و پنجه نرم می كند و در ادامه روند افزایش جمعیت، افزایش شمار خودروهای شخصی و عدم تناسب خودروهای ناوگان حمل و نقل عمومی با شمار جمعیت این معضل بیش از پیش رخ نمایی می كند و نفس را در سینه شهروندان به شماره می اندازد.
در طول 13 روز گذشته در كنار عدم تغییرات جوی و آب و هوایی در مشهد و پایداری هوا، پدیده اینورژن (وارونگی هوا) هم در ماندگاری آلودگی در هوای تنفسی و عدم تخلیه آلاینده ها تاثیر بسزایی داشته اما این وضعیت از تردد روزانه هزاران خودرو سبك و سنگین و موتورسیكلت نكاسته كه این امر مستلزم بررسی كارشناسی و جستجوی راه حل واقعی است.
*سهم 70 درصدی خودروها در آلودگی هوای مشهد
معاون پایش و نظارت اداره كل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی با اشاره به اینكه سهم خودروها در آلودگی هوای مشهد 70 درصد است اظهار داشت: این امر نشان داده است مهمترین سیاست و راهكار برای كاهش و كنترل آلودگی هوای مشهد باید در زمینه حمل و نقل و تردد خودروها محقق شود.
محمد عرفانی اضافه كرد: روزانه بیش از یك میلیون و 200 هزار خودرو در كلانشهر مشهد تردد می كنند كه با عنایت به مسافرپذیر بودن این شهر، آمار مزبور در زمان اوج مسافرتها و مناسبت های خاص بسیار بالاتر می رود.
وی اظهار نمود: گرچه تلاش شده بنزین مصرفی در كلانشهر مشهد با استاندارد یورو چهار باشد اما شمار زیاد خودروها و مصرف روزانه میلیون ها متر مكعب بنزین حجم زیادی از آلاینده ها را در هوا تخلیه می كند.
وی اظهار داشت: باید فرهنگ استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی بین مردم جا بیفتد تا استفاده از خودرو شخصی به صورت موردی و در شرایط نیاز انجام شود.
* تعویض قطعه كاتالیست، اقدام كوچك اما بسیار موثر
عرفانی با اشاره به اینكه 'كاتالیست' قطعه ای است كه در مسیر خروج دود از اگزوز نصب می گردد تا میزان آلایندگی خودرو را كم كند، اضافه كرد: همه خودرو های دارای موتور احتراقی دارای اگزوز هستند كه نقش خارج كننده دود حاصل از فرایندهای شیمیایی داخل سیلندر به هوای خارج را دارد.
وی اظهار نمود: 'كاتالیست' قطعه ساده و ارزان قیمت است كه می تواند برای كاهش خروج گازهای خطرناك حاصل از سوزاندن سوخت تاثیر بسزایی داشته باشد.
وی اظهار داشت: با عبور گازهای آلاینده محیط زیست از لایه های محفظه زنبوری مبدل های كاتالیست و افزایش سطح تماس و تسریع در واكنش های شیمیایی، گازهای سمی و آلاینده اصلی محیط زیست نظیر منو اكسید كربن و هیدروكربن های نسوخته به دی اكسید كربن و آب كه مواد سازگار و مورد نیاز طبیعت هستند تبدیل می گردد.
عرفانی با اشاره به اینكه این قطعه هر سه یا چهار سال باید تعویض شود اضافه كرد: این قطعه آلودگی هوا را به یك چهارم كاهش می دهد بنابراین با نصب آن در اتوبوسها، تاكسی ها و خودروهای سواری و ون می توان بار آلودگی هوا را تا حد بسیار كاهش داد.
*تردد 400 هزار موتورسیكلت در مشهد
مدیركل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی هم با اشاره به سهم بسیار خودروها و وسایل نقلیه موتوری در آلودگی هوای كلانشهر مشهد اظهار داشت: علاوه بر بیش از یك میلیون خودرو، بیش از 400 هزار موتورسیكلت هم هر روز در این شهر تردد دارد كه نیازمند ساماندهی است.
حمید صالحی اضافه كرد: قرار بود موتورسیكلت های برقی وارد مشهد شود كه هنوز این برنامه محقق نشده است ضمن اینكه قیمت زیاد این موتورسیكلت ها باعث می گردد افراد بسیاری توان خرید آن را نداشته باشند.
وی اظهار نمود: تردد زیاد موتورسیكلت ها در سطح شهر با عنایت به ترافیك سنگین خودروها در ساعات میانی و پایانی شب می تواند باعث افزایش بار آلودگی هوا شود.
* 18 كانون بحران گرد و غبار
مدیركل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی همینطور تداوم پدیده خشكسالی را از عوامل تشدید آلودگی هوای كلانشهر مشهد ذكر كرد و اظهار داشت: وجود كانونهای بحران ریزگرد داخل كشور و در كشورهای همسایه شمالی و شرقی را هم می توان از عوامل مهم موثر در بروز آلودگی هوای مشهد دانست.
صالحی اضافه كرد: 16 كانون بحران گرد و غبار در استان خراسان رضوی وجود دارد كه تعدادی از آنها كلانشهر مشهد را تحت تاثیر قرار می دهد.
وی اظهار نمود: علاوه بر این، 2 كانون گرد و خاك قره قوم در تركمنستان و كشور افغانستان شهرهای مشهد و سرخس را تحت تاثیر جدی قرار می دهد.
وی اظهار داشت: آلودگی هوای مشهد در ایام اخیر بیشتر مربوط به افزایش ذرات معلق می باشد كه از كانونهای بحران ریزگردها در اطراف به حركت درآمده و این شهر را تحت تاثیر قرار داده است.
* سنگینی ذرات گرد و غبار با آلاینده ها
مدیركل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی اضافه كرد: در چند روز گذشته گرد و غبار مهمترین عامل آلودگی هوای این كلانشهر بوده است زیرا با ورود سامانه كم فشار به استان خراسان رضوی شاهد ورزش بادهای شدید از منطقه قره قوم به سمت مشهد بوده ایم كه همین امر باعث افزایش میزان گرد و غبار موجود در هوای مشهد شده است.
وی اظهار نمود: علاوه بر این شرایط جوی و جغرافیایی، وقوع پدیده اینورژن (وارونگی هوا) هم باعث تشدید آلودگی هوا و عدم تخلیه آلاینده ها در لایه های بالایی جو شده است.
وی اظهار داشت: در این میان مردم نقش بسیار مهم و تعیین كننده در كاهش بار آلودگی هوا دارند.
صالحی اضافه كرد: اولین راه كاهش آلودگی هوا، كاهش استفاده از خودرو های شخصی و افزایش بهره گیری از ناوگان حمل و نقل عمومی است.
وی اظهار نمود: حضور و تردد كمتر در مناطق آلوده و حذف ترددهای غیر ضروری در شهر راه دیگری برای مدیریت و كاهش تخلیه آلاینده ها در هوای شهر است.
وی اظهار داشت: شهروندان باید با رعایت برخی اصول از جمله حذف رفت و آمدهای غیرضروری در شهر، كاهش سفرهای درون شهری، استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی و خودداری از حركت با وسیله نقلیه تك سرنشین، در كاهش بار آلودگی هوا مشاركت كنند.
صالحی اضافه كرد: آسیبها و عوارض ناشی از آلودگی هوا بر تك تك انسانها بخصوص كودكان تاثیر فراوان دارد ازاین رو توجه به سلامت آنان امری ضروری است.
* تنفس42 روز هوای ناسالم در مشهد
مدیر مركز پایش آلاینده های زیست محیطی شهرداری مشهد هم اظهار داشت: از ابتدای امسال تا 15 آبان ماه مردم مشهد 42 روز هوای ناسالم تنفس كردند كه نسبت به سال گذشته افزایش دارد.
رضا اسماعیلی اضافه كرد: از مجموع 231 روز گذشته از سال جاری تا 15 آبان ماه 42 روز هوای ناسالم شامل 39 روز هوای ناسالم برای گروه های حساس و سه روز هوای ناسالم برای همه سنین در مشهد ثبت شده است كه در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته یك روز بیشتر است.
وی با اشاره به اینكه امسال شمار روزهای دارای هوای پاك هم در مقایسه با مدت مشابه سال قبل به نصف كاهش یافته است، اظهار نمود: از ابتدای امسال 9 روز هوای پاك در این كلانشهر ثبت شده در حالی كه این رقم در مدت مشابه سال گذشته 17 روز بوده است.
وی اظهار داشت: گرچه شمار روزهای دارای هوای سالم از 173 روز در سال قبل به 180 روز در سالجاری افزایش یافته است اما در مجموع سال قبل هوای كلانشهر مشهد بهتر از امسال بود.
اسماعیلی علت آلودگی هوای مشهد در ایام اخیر را مربوط به وقوع پدیده وارونگی هوا در ساعات اولیه بامداد و پایداری هوا دانست و اضافه كرد: پدیده اینورژن باعث می گردد تا ارتفاع 2 هزار متری از سطح زمین شاهد ثبات هوا و عدم جابه جایی آن باشیم.
وی با اشاره به اینكه ذرات معلق با منشاء داخلی سبب آلودگی هوای مشهد طی هفته جاری بوده است اظهار نمود: این ذرات مربوط به بخش حمل و نقل و خودروهاست.
وی با تاكید بر اینكه مردم با رعایت اصولی از جمله استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی و كاهش استفاده از خودرو های شخصی می توانند در كاهش تخلیه آلاینده ها در هوا نقش بسزایی داشته باشند اظهار داشت: تغییرات جوی و بارندگی هم می تواند وضعیت هوای مشهد را بهبود بخشد.
خبرنگار: آرزو جاودانی ** انتشار دهنده: محمد حسین علی مقدم
7496 / 6053