محققان دانشگاهی بررسی كردند
تاثیرات آتش سوزی جنگل ها بر جوانه زنی بذرها
گل سپید: آتش سوزی های كنترل نشده كه به دو شـكل طبیعـی یـا توسـط انسان رخ می دهند، نقـش بسیار مهمی در سـاختار و عملكـرد خیلی از اكوسیستم های طبیعی ایفا مـی كننـد. پژوهشگران كشور نقش این گونه آتش سوزی ها و محصولات جانبی آنها را بر جوانه زنی گیاهان مرتعی و جنگلی مورد مطالعه قرار داده اند.
به گزارش گل سپید به نقل از ایسنا، بذرهای مختلف دفن شده در خاك كه اصطلاحاً بانك بذر خاك نامیده می شوند، به عنـوان مخزنـی در احیـای اكوسیسـتم هـای تخریب شده به شمار می روند. یكی از اثرات مهم آتش سوزی، تأثیر آن روی جوانه زنی بذرهای گیاهان است. آتش سوزی بعنوان یك عامل آشفتگی، بـا تـأثیر بـر عوامل مختلف محیطـی ماننـد نـور، درجه حـرارت، رطوبـت و نیترات موجب می شود كه شرایط جوانه زنی بذرها در گیاهان عـالی به یك پروسه پیچیده تبدیل گردد.
بگفته متخصصان، محصولات آتش شامل حـرارت، دود و خاكسـتر تـأثیرات متفاوتی بر تحریك پذیری جوانه زنی بذرهای گیاهان دارند. حرارت، موجب شكسته شـدن پوسته غیرقابـل نفـوذ بـذرها و افـزایش رطوبـت بـذرها شـده و درنهایت موجب افزایش جوانه زنی آنها می شود.
تیمار حرارت برمبنای میزان دما و مدت زمان اعمال تیمـار تـأثیر متفاوتی روی بذرها یا بانـك بـذر خـاك دارد و مـی تـوان نتیجـه گرفت بذرهایی كه در دمای بالا از بین می روند دارای خواب فیزیكی نیستند بلكه خواب آنها از نوع فیزیولوژیـك اسـت. دود نیز بعنوان محصول دیگر آتش، در غلظـت هـای بالا مانع جوانه زنی بذرها و در غلظت های پـایین باعـث افـزایش جوانه زنی می شود.
در این خصوص، محققانی از دانشگاه شهركرد یك مطالعه پژوهشی را به انجام رسانده اند كه در آن اثـر محصولات آتش شامل حرارت، دود و خاكستر بر تـراكم، شـكل زیستی، شكل رویشی، غنا و تنـوع گونه ای بـذرهای گونـه هـای موجـود در بانك بذر خاك مراتع نیمه استپی مورد بررسی واقع شده است.
این تحقیق در مراتع نیمه استپی كرسنگ، با ارتفـاع متوسـط ۲۶۰۰ متـر از سـطح دریا واقع در شمال غربی استان چهارمحـال و بختیـاری انجام شده است. بدین منظور بعد از شناسایی مقدماتی و تعیـین منطقـه مـورد بررسـی، پژوهشگران از روش نمونه برداری تصادفی طبقه بندی شده بـرای نمونـه بـرداری از بانـك بذر خاك و سپس انجام آزمایش های مربوطه استفاده كردند.
برمبنای یافته های این مطالعه، حرارت ۸۰ درجه سانتی گراد موجب افزایش جوانه زنـی بـذرهای موجـود در بانـك بذر خاك می شود. این نتیجه بیان كننده این مساله است كـه برخـی از درجه حرارت ها در شكسـت خـواب فیزیولـوژیكی و فیزیكـی بذرها مـؤثر بـوده و باعـث افـزایش تـراكم بـذرهای جوانـه زده می شوند. همین طور حرارت مناسـب باعـث از بین رفتن پوسـته سخت بذرها و افزایش جوانه زنی آنها می شود.
بر این اساس، علی اصغر نقی پور برج، پژوهشگر گروه مرتع و آبخیزداری دانشكده منابع طبیعی و علوم زمین دانشگاه شهركرد و همكارانش می گویند: «از مجموع كل گونه ها و تیره های جوانه زده در نمونـه هـا، بیشـترین سهم تیره ها در تیمار درجـه حـرارت ۸۰ درجـه سانتی گراد و بیشترین سهم گونه ها در تیمار خاكستر مشاهده شد».
آنها می افزایند: «نتایج نشان داد كه باوجود افزایش تـراكم جوانـه زنـی بذرهای تحـت تـأثیر تیمـار خاكسـتر نسـبت بـه تیمـار شـاهد، اختلاف ها مدلول دار نبود. همین طور اعمال حرارت ۸۰ درجـه سانتی گراد باعـث كـاهش قابل توجه یكنواختی گونه های جوانه زده در بانك بـذر خـاك نسـبت بـه تیمار شاهد شد».
تیمار شاهد در آزمایش های علمی، به آن عده از موجودات یا مواد تحت آزمایش اطلاق می شود كه روی آنها عمل آزمایشی خاصی صورت نگرفته است و حالت طبیعی خودرا دارند.
بگفته نقی پور و همكاران محققش كه نتایج مطالعه خودرا در نشریه «بوم شناسی كاربردی» منتشر نموده اند: «با توجه به نتایج حاصله می توان اظهار داشت كه مطالعـه اثــرات محصــولات آتــش، حــرارت، دود و خاكســتر روی گونه های گیـاهی اهمیـت زیـادی در شـناخت و تحلیـل پاسـخ گونه ها در تحریك پذیری جوانـه زنـی بـذرها دارد. همچنـین بـا شبیه سازی این تیمارها در آزمایشگاه و گلخانه نه تنها می توان اطلاعات بیشتری در چگونگی پاسخ گونه ها به آتـش بـه دسـت آورد، بلكه در مناطقی كه دارای آتش سـوزی هـای كنتـرل نشـده هستند، می توان نوع پاسخ گونه ها و به خصوص گونه های در معرض خطر در مقابل آتش سوزی را پیش بینی كرد».
نشریه«بوم شناسی كاربردی» كه در چارچوب فصل نامه توسط دانشگاه صنعتی اصفهان منتشر می شود، به چاپ مقاله های مربوط به كاربرد مفاهیم، نظریه ها، روش ها و مدلهای اكولوژیك برای شناخت، حفاظت و مدیریت منابع زیستی، اكوسیستم های طبیعی و محیط های شهری به مفهوم گسترده آن می پردازد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب