گزارش گل سپید؛
سایه بید بر قامت بلوط های زاگرس
به گزارش گل سپید قامت بلوط های ۵۰۰ ساله زاگرس بعنوان مامنی برای زیستمندان، این روزها با آفات مختلف ازجمله بید زخمی شده است.
خبرگزاری مهر- گروه استان ها- ندا سپاهی: قصه پر غصه بلوط هایی که در بهار شکفتنشان می میرند، روایت درد جانکاهی است که امان ریه های ایران را بریده؛ زیاده خواهی آدم ها تیشه تباهی را به ریشه جنگلها زده و گویی اپوش دیو خشکی ناقوس مرگ بلوطستان ها را نواخته است.
بلوط های کهنسالی که نماد ایستادگی و قدرت هستند حالا قامتشان از هجوم بیدها می لرزند. به وقت بهار، خزانشان می رسد و رنگ از رخسارشان می پرد، از تشنگی زرد و بیمار می شوند و فرو می ریزند. درختانی که نفس می دهند، حافظان آب و خاک سرزمین هستند و سپری در مقابل سیلاب های مخرب، فرسایش خاک و گردوغبار و ریزگرد، حالا در معرض تخریب، خشکیدگی و زوال هستند.
جنگل های زاگرس، رویشگاه درختان بلوط با بیشتر از ۶ میلیون هکتار وسعت در ۱۱ استان کشور گستردگی دارد و حدود ۷۰ درصد تیپ گونه های آنرا بلوط ها شامل می شوند. کارشناسان می گویند دستکاری در طبیعت، برهم خوردن اکوسیستم، تنش آبی و از بین رفتن پوشش گیاهی و کمبود بارش ها سبب طغیان آفتی به نام بید جوانه خوار بلوط در جنگل های زاگرسی و ضعف و نابودی این درختان شده است.
هجوم بیدها به جوانه های بلوط
آنطور که رضا شفیعی رئیس اداره جنگل کاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان به خبرنگار مهر می گوید: از سطح ۴۰ هزار هکتار جنگل های بلوط شهرستان فریدونشهر اصفهان، یک چهارم آن به صورت پراکنده گرفتار آفت جوانه خوار است.
وی با اشاره به اینکه حدود ۱۰ هزار هکتار از جنگل های بلوط اصفهان در فریدونشهر به صورت پراکنده درگیر آفت جوانه خوار شده، می افزاید: عامل اصلی این پدیده خشکسالی، کمبود بارندگی و ریزگردها است.
رئیس اداره جنگل کاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان خاطرنشان می کند: از محل اعتبارات طرح صیانت برای مبارزه با آفات و بیماری ها برای مقابله با آفت جوانه خوار بلوط در سطح ۸۴۵ هکتار از جنگل های فریدونشهر با اعتبار ۴۳۰ میلیون تومان در سال ۱۴۰۰ هزینه شد اما اعتبار طرح صیانت از جنگلها برای سال ۱۴۰۱ هنوز ابلاغ نشده است.
شفیعی با اشاره به اینکه برای مقابله با آفت جوانه خوار از سم بی تی (bacillus thuringiensis) استفاده می نماییم، می گوید: سمپاشی در نواحی که جاده باشد با تراکتور و اگر صعب العبور باشد با کوله پشتی انجام می شود؛ همینطور یکی دیگر از روش های ما هرس درختان و قطع شاخه های آفت زده است که توسط کارشناس نشان گذاری و قطع می شود که به سایر شاخه ها سرایت نکند.
همچنین امین حافظی رئیس اداره حفاظت و حمایت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان درباره نحوه مقابله با افت جوانه خوار بلوط در جنگل های غرب استان به خبرنگار مهر می گوید: استفاده از محلول باکتریایی در کانون های بحرانی و مناطق آلوده جنگل های بلوط استان را در سه سال قبل در دستور کار خود قرار داده ایم.
وی می افزاید: این محلول سم و افت کش نیست محلولی باکتریایی است که صرفا برای همان آفت ایجاد مسمومیت می کند و سبب از بین رفتن لارو می شود و با عنایت به مقابله سه سال گذشته، مساحت کانون های آلوده خیلی کم شده است و سال جاری تابحال شرایط بحرانی که نیازمند مقابله و عملیات محلول پاشی در جنگل های بلوط فریدونشهر باشد، نیست و هنوز به آستانه خسارت نرسیده است.
رئیس اداره حفاظت و حمایت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان ضمن اشاره به این که ۱۰-۱۵ نوع افت به صورت پراکنده در جنگل وجود دارد، خاطرنشان می کند: آفات جزو لاینفک اکوسیستم جنگل اند اما زمانی که طغیان کنند برای جنگل مخاطره دارد و تنها آفتی که در این سال ها به جنگل های ما خسارت می زند جوانه خوار بلوط است.
حافظی با اشاره به اینکه حدود هفت- هشت سالی می شود که آفت جوانه خوار وارد جنگل های بلوط استان در شهرستان فریدونشهر شده است، می گوید: استان اصفهان ۶۵ هزار هکتار ناحیه روشی زاگرسی با گونه غالب بلوط دارد که ۴۰ هزار هکتار در فریدونشهر و ۲۵ هزار هکتار در سمیرم است، آفت جوانه خوار به صورت تقریبی در ۱۰ تا ۲۰ درصد از مساحت جنگل های فریدونشهر مشاهده شده است اما جنگل های بلوط سمیرم تابحال درگیر این آفت نشده اند.
جمعیت آفت در بلوطستان های اصفهان بحرانی نیست
وی با اشاره به اینکه سال جاری سطح درگیر با آفت به صورت پراکنده است، خاطرنشان می کند: محلول پاشی سال قبل در مناطق آلوده که تراکم افت زیاد بود از رشد تصاعدی جمعیت آفت و درگیری کامل منطقه امسال جلوگیری کرد.
رئیس اداره حفاظت و حمایت اداره کل منابع طبیعی استان با اشاره به اینکه فصل رویش جوانه ها در جنگل های بلوط غرب و جنوب استان اصفهان فروردین و اردیبهشت ماه است، اظهار می کند: سال جاری تابحال جمعیت آفت جوانه خوار به آستانه بحران و خسارت نرسیده است، با این حال، اگر سالجاری با همین کیفیت پیش برویم سال ۱۴۰۲ شاید مجدد نیازمند مقابله به صورت محلول پاشی باشیم.
حافظی می افزاید: مشکلات اعتباری همواره وجود دارد، شاید نیاز بوده که در سطح پنج هزار هکتار با آفت مقابله نماییم اما مجبور شدیم در هزار هکتار محلول پاشی نماییم چونکه قیمت سموم افزایش پیدا کرده است و اعتبارات خیلی جوابگو نیست اما سال جاری مشکل اعتباری مطرح نیست و آفت به صورت بحرانی در جنگل های بلوط استان ما مشاهده نشده است که نیازمند مقابله باشد و افت های دیگر هم در حدی نیستند که خسارت وارد کنند.
این مقام مسئول در اداره کل منابع طبیعی استان اصفهان خاطرنشان می کند: لاور جوانه خوار بلوط طی دو-سه ماه که برگ های بلوط باز می شوند در جوانه تغذیه و رشد می کند و سبزینه گیاه را از بین می برد و جلوی رشد آنرا در بهار می گیرد و این در شرایطی است که از طرفی خشکسالی و کم بارشی هم سبب می شود ریشه درختان به اندوخته آب و مواد غذایی دسترسی نداشته باشند و رشد و احیای درخت به کندی پیش می رود. تداوم این شرایط به مرور و سال به سال سبب ضعیف شدن درخت می شود و آنرا مستعد سایر بیماری و آفات خواهد نمود. برای مثال آفت چوب خوار حمله و تنه درخت را خالی می کند و درخت خشک می شود.
در همین پیوند علیرضا نادری کارشناس حشرات و پروانه شناس در معاونت محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست به خبرنگار مهر می گوید: وقتی آفتی در اکوسیستمی ظاهر می شود باید همه جوانب اکولوژیکی را بررسی کرد؛ موضوعی که معمولا در ایران کمتر اتفاق می افتد.
تیغ بی تدبیری بر گلوی بلوط ها
وی می افزاید: در کشور ما متأسفانه وقتی آفتی در منطقه ای ظاهر می شود فکر می کنند آنجا مزرعه یا باغ است که یک نوع کشت باشد و آفت با سمپاشی کنترل شود در حالیکه در اکوسیستمی مانند جنگل که هزاران گونه در کنار هم زندگی می کنند باید دلیل شیوع آنرا ابتدا کشف شود ضمن این که اجازه سمپاشی برای موجودی که از آن بعنوان آفت نام می برند، ندارند.
این کارشناس محیط زیست دلیل شیوع آفات در جنگل های زاگرسی را در سالهای اخیر، تخریب های گسترده زیستگاه ها می داند و خاطرنشان می کند: از چرای بی رویه دام گرفته تا کشاورزی غیراصولی و برداشت بی رویه از جنگل چه به صورت شاخه و چه بهصورت بذر بلوط و رفت و آمد بیش از اندازه به این مناطق، همه این ها خاک را از بین برده و پوشش گیاهی زاگرس را ضعیف کرده و این در شرایطی است که از طرفی تغییرات آب و هوایی هم سبب کاهش بارندگی شده است.
نادری اضافه می کند: گیاهان مواد معدنی مورد نیاز خویش را با مایعات جذب می کنند وقتی آب کم شود و تنش خشکی به گیاه وارد شود این شرایط سبب جذب مواد معدنی کمتر و در نتیجه ضعیف شدن بدنه گیاه می شود و آنرا در مقابل هر تنش خارجی صدمه پذیر می کند.
کارشناس حشرات و پروانه شناس در معاونت محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست می گوید: بید جوانه خوار بلوط یا سوسک جوانه خوار یا حشرات دیگری که حالا به این درختان حمله ور شدند، پیشتر هم در جنگل وجود داشتند اما وقتی درخت قوی باشد این ها سراغ درختان ضعیف و فرسوده می روند ولی تنش اکولوژیکی که بالا می گیرد، چه تنش آبی و یا سایر تنش های محیطی مانند چرای بی رویه دام و خشک شدن پوشش گیاهی که از نفوذ آب به سفره های آب زیرزمینی جلوگیری می کند؛ همه این عوامل دست به دست هم داده و سبب می شود که همه درختان حتی درختان جوان تر صدمه پذیر شوند.
وی ادامه می دهد: در نظر بگیرید که حالا نه دیگر مواد مغذی در خاک سطحی باقیمانده است و نه رطوبتی وجود دارد که ریشه درختان، مانده مواد مغذی خاک را جمع آوری کنند. در نتیجه درختان ضعیف شده و مستعد ابتلاء به هر نوع آفتی هستند. باید از هر رخدادی در طبیعت درک اکولوژیک داشت
نادری ضمن اشاره به اثرات تخریب اکوسیستم جنگل، می گوید: جمعیت بیدهای جوانه خوار بلوط که آنرا پروانه عنوان کرده اند، شرایط مناسب غذایی، شکارگران این بیدها و سایر شرایط اکولوژیکی حاکم بر محیط کنترل می کند؛ وقتی در منطقه پوشش گیاهی از بین رفته باشد و حشراتی مانند زنبورهای براکانید یا ایکنومونید که روی شفیره و لارو این بیدها تخم گذاری و اینها را کنترل می کنند، نباشند و از طرفی گیاه به علت نبود آب و مواد مغذی خاک ضعیف شده باشد، درخت بعنوان منبع غذایی در اختیار این حشرات قرار گرفته و جمعیت این حشره افزایش می یابد.
کارشناس حشرات و پروانه شناس در معاونت محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست تصریح می کند: یکی از بزرگترین معضلات کشور ما در زمینه اکوسیستم های طبیعی این است که متأسفانه مقابله با آفات را تک محوره می بینند در حالیکه اکوسیستم طبیعی، مزرعه و باغ تک محصولی نیست و باید از هر رخدادی در طبیعت درک اکولوژیک داشت.
وی می افزاید: در باغ و مزرعه امکان دارد دو- سه نوع محصول داشته باشید و با استفاده از یک نوع سم هرچه افت وجود دارد، از بین می رود هر چند که این کار در مزرعه هم اشتباه است اما در اکوسیستم طبیعی مانند جنگل با یک سم پاشی همه گونه های مفید دیگر را هم از بین می برید؛ به ظاهر امکان دارد که بید جوانه خوار کنترل شود اما چون با سمپاشی شکارگرهای این حشره هم از بین رفته است مدتی بعد با چند برابر جمعیت باردیگر نسل را بقا می دهند.
نابودی تنوع زیستی جنگلها با محلول پاشی
این کارشناس محیط زیست استفاده از محلول باکتریایی برای مقابله با بید جوانه خوار بلوط را یکی از بزرگترین اشتباهات رایج سالهای اخیر در کشورمی داند و خاطرنشان می کند: محلول باکتریایی باسیلوس تورنجینسیس «bacillus thuringiensis» شفیره و لارو حشراتی با دگردیسی کامل مانند پروانه ها، بیدها، برخی زنبورها و مگس ها را مورد هدف قرار می دهد؛ ازاین رو میتوان اظهار داشت که این محلول یک محصول هدفمند برای یک گونه معلوم نیست و وقتی آنرا در جنگل استفاده می نمایند صدها گونه دیگر را از بین می برند و این به اعتقاد من یک جرم بزرگ است چونکه تنوع زیستی را نابود می کنند.
وی می افزاید: این محلول باکتریایی را سال ها پیش جهت استفاده در مزارع کشاورزی و سیستم های تک محصوله تولید کردند، ماده ای نبود که برای جنگل استفاده گردد. هیچ جای دنیا در جنگل های طبیعی چنین محلولی استفاده نمی کنند.
نادری می گوید: امروزه در دنیا وقت و هزینه را می گذارند برای تولید فِرِمون های جنسی تا بتوانند از راه بو نر و ماده ها را جذب کنند و با تله های فِرِمونی جمعیت این بیدها را کاهش می دهند؛ همینطور یک روش امروزی دیگر عقیم سازی جمعیت نرهای بید جوانه خوار است، روشی که روی جمعیت موش ها و برخی مگس ها انجام شده است و با کمترین صدمه به محیط و اکوسیستم جمعیت افت را کنترل می کنند.
دخالت انسان در طبیعت و خشکسالی سبب طغیان آفات در جنگلها شده اما روش های مقابله با این آفات همچون استفاده از سموم مانند مسکن می باشد، مسکنی که البته شاید تجویز آنها حال جنگل های بیمار را بدتر کند. جنگل هایی که تأمین کننده ۴۰ درصد از آب شیرین کشور هستند، محل آزمون و خطا نیست و میتوان با استفاده از روش های روز دنیا بلوطستان های زاگرس را از شر آفات نجات داد. روش هایی که هزینه کردن برای آنها سرمایه گذاری برای آیندگان است.
منبع: golesepid.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب