اشعه ماورای بنفش چه زمانی خطرناک است؟
به گزارش گل سپید، اشعه ماورای بنفش همچون پرتوهای الکترومغناطیس است که اثرات زیست محیطی گوناگونی دارد همینطور خطر تماس با آن از خیلی کم تا خیلی زیاد تقسیم بندی می شود.
به گزارش گل سپید به نقل از ایسنا برمبنای اطلاعات سازمان حفاظت محیط زیست اشعه ماورای بنفش (UV) در سال ۱۸۰۷ میلادی کشف و در سال ۱۸۷۹ به کمک دستگاه های نورسنجی مشخص شد که اشعه های نور خورشید با طول موج کمتر از ۳۰۰ نانومتر به زمین نمی رسند و لایه ازن آنها را جذب می کند. در اواخر دهه ۱۹۵۰ میلادی دکتر دونالد رابستون با بهره گیری از فسفر میزان اشعه ماورای بنفش (UV) را روی موجودات زنده بصورت علایم الکتریکی نشان داد.
شناسایی اشعه ماورای بنفش از اهمیت ویژه ای برخوردارست چون که این اشعه اثرات مضری بر سلامت موجودات زنده وارد میکند. برای نخستین بار کاهش چشم گیر ازن در اواسط دهه ۱۹۸۰ بر فراز قطب جنوب مشاهده شد. از آن زمان دانشمندان کاهش های فصلی بارزی از لایه ازن را در قطب جنوب و به میزان کمتر در عرض های جغرافیایی متوسط از قبیل آمریکای شمالی تایید نموده اند. تخریب لایه ازن باعث تشدید نگرانی ها درباب سلامت و اثرات محیط زیستی ناشی از افزایش اشعه UV شده است. اشعه UV سبب ایجاد خیلی از مشکلات بهداشتی همچون سرطان و مشکلات محیط زیستی از قبیل کاهش جهانی جمعیت دوزیستان و رنگ پوست و رنگ پریدگی صخره های مرجانی می شود.
منابع تولید اشعه ماورای بنفش منابع ساطع کننده اشعه ماورای بنفش (UV) عبارتند از: منابع طبیعی(خورشید) و منابع مصنوعی
الف: اشعه ماورای بنفش (UV) خورشید به سطح زمین می رسد و برای خیلی از موجودات زنده کشنده است ولی مقدار زیادی از این تشعشعات توسط مولکول های اکسیژن و ازن اتمسفر جذب می شود. غالباً طول موج های کمتر از ۲۹۰ نانومتر و مقدار قابل توجهی از طول موج های محدود ۳۱۵-۲۹۰ نانومتر توسط لایه ازن جذب می شود.
ب- منابع مصنوعی تولید اشعه ماورای بنفش بطور کلی هر ماده داغی که دمای آن متجاوز از ۲۵۰۰ درجه کلوین باشد، سبب انتشار اشعه UV می شود. این مواد دارای اثرات بیولوژیک هستند و در صورتیکه دارای طول موج کمتر از ۲۶۰ نانومتر باشند، تولید ازن می کنند. قوس های تخلیه کننده گاز، قوس های جیوه با فشار پایین، قوس های جیوه با فشار بالا، قوس های زنون با فشار بالا و لوله های نوری از تولید کننده های مصنوعی اشعه UV هستند.
نقش ابر ذرات و آلودگی هوا مقدار ابر تأثیر بسیار زیادی بر میزان تابشی که به سطح زمین می رسد، دارد. ابرها و ذرات سبب پراکندگی اشعه تابشی می شوند، در صورتیکه آلاینده های هوا از قبیل دی اکسید گوگرد اشعه UV را جذب و پراکنده می کنند. جذب اشعه ماورای بنفش (UV) توسط گازهایی به جز ازن به مقدار کم و در مناطقی که آلودگی هوا در حد بسیار بالایی نیست، اتفاق می افتد. در زمینهای پوشیده از برف و یا یخ میزان جذب خیلی کم است. به عنوان مثال انعکاس نور از برف به میزان زیادی شخص اسکی باز را در معرض اشعه UVB قرار می دهد بدین سبب شدت آفتاب سوختگی و برف، احتمال کوری را در این افراد می افزاید.
شاخص جهانی اشعه ماورای بنفش (UV) شاخص UV یک سیستم بین المللی برای گزارش شدت اشعه ماورای بنفش است که توسط سازمان بهداست جهانی WHO سازمان جهانی هواشناسی، برنامه محیط زیست، سازمان ملل و کمیته بین المللی محافظت در مقابل اشعه های غیر یونیزاسیون (ICNIRP) ابداع شده است. این شاخص مقدار اشعه ماورای بنفش خورشید را در سطح زمین نشان میدهد همین طور ریسکهای مورد انتظار تماس بیش از اندازه با اشعه خورشید را بصورت روزانه پیش بینی می کند.
دامنه شاخص از صفر تا مقادیر بالاتر متغیر است. مقدار بالاتر شاخص پتانسیل بیشتری برای صدمه رسانی به پوست و چشم دارد و در مدت زمان کوتاه تر صدمات شدیدتری را به وجود می آورد. افزایش چشم گیر شیوع سرطان پوست در افراد با پوست روشن شدیداً در رابطه با تماس بیش از اندازه با اشعه ماورای بنفش (UV) است. شواهد اخیر نشان میدهد که عادات افراد درباب قرار گرفتن در معرض خورشید با اهمیت ترین فاکتور خطر فردی برای صدمه ناشی از UV محسوب می شود. شاخص UV از صفر تا ۱۰ تقسیم بندی شده است که در آن صفر نشان دهنده حداقل خطر و ۱۰ نشان دهنده بیشترین خطر است.
اثرات بهداشتی و محیط زیستی اشعه ماورای بنفش اشعه ماورای بنفش (UV) خصوصاً UV-B اثرات زیانباری بر محیط زیست دارد. تشعشعات مزبور صدمات زیادی بر سلامتی انسان پوست چشم و سیستم ایمن فتوسنتز و زنجیره های غذایی وارد میکند.
برخلاف گیاهان، زئوپلانکتون ها و فیتوپلانکتون های دریایی، بدن انسان قادر می باشد خویش را در مقابل تشعشعات زیانبار UV تا حدودی محافظت کند. این امر خود یکی از دلایلی است که مخاطرات مربوط به گیاهان و میکروارگانیزم ها که بطور مستقیم حیات انسان را تحت تأثیر قرار میدهند، (محصولات، گیاهی غلات و فتوسنتز) باید مورد توجه قرار گیرد.
اثرات اشعه ماورای بنفش بر سلامت انسان:
- ضایعات پوستی
- صدمات وارده به چشم
- اثرات بر سیستمهای ایمنی بدن انسان
اثرات محیط زیستی ناشی از افزایش تشعشعات UV
- اثرات اشعه ماورای بنفش بر ترکیب تروپوسفر و کیفیت هوا (اثر مقدار زیادی از اکسیدانهای تروپوسفری اثر بر واکنشهای شیمیایی تغییرات در ترکیبات شیمیایی تروپوسفر و...)
- اثرات اشعه ماورای بنفش بر مواد در کشاورزی اسباب و اثاثیه در محیط باز مواد ساختمانی مواد به کار رفته در حمل و نقل تولیدات نساجی، رنگها و پوششها، تولیدات نساجی، محصولات چرمی و و غیره...)
- اثرات تشعشعات UVB بر گیاهان و محصولات کشاورزی اختلال در پروسه فتوسنتز، زمان گل دادن تجزیه و سیکل مواد مغذی و...
- تأثیر بر موجودات دریایی و اقیانوسها (اثر بر شبکه غذایی دریایی تقلیل در فیتوپلانکتونها زئوپلانکتونها و سایر حیوانات آبزی)
- اثرات اشعه ماورای بنفش بر حیوانات اهلی طبق یافته های علمی سرطان با یاخته های پوسته پوسته شونده در گاو، اسب، گربه گوسفند بز و سگ
تهدید منابع غذایی جهانی: خیلی از محصولات کشاورزی از قبیل گونه های مختلفی از منابع اصلی و مهم غذایی از قبیل برنج در مقابل افزایش اشعه UV از خود تغییرات وسیعی همچون کاهش محصول حساسیت بیشتر به دما، خشکسالی و بیماریها و تغییر در چرخه تولید و تغییر در ترکیبات مغذی را بروز داده اند.
اهم اقدامات صیانت از لایه ازن و ورود پرتو فرابنفش در جو - همکاری در انجام مشاهدات سیستماتیک پژوهش و تبادل اطلاعات بمنظور درک و ارزیابی بهتر اثرات هرگونه تغییرات احتمالی در لایه ازن استراتوسفری بر سلامتی بشر و محیط زیست
- اتخاذ روش ها و راهکارهای قانونی و اداری همین طور همکاری در بسط سیاست های متوازن بمنظور کنترل محدودسازی و یا ممانعت از کارهای انسانی مخرب لایه ازن بوسیله نهادینه سازی پروژه های صیانت از لایه ازن
- همکاری در تدوین و اجرای روش ها، رویه ها و استانداردهای توافق شده در کنوانسیون و پروتکل مربوطه خصوصاً بوسیله تدوین و عرضه برنامه کشوری.
- عرضه مستمر اطلاعات مربوط به آمار واردات و مصرف مواد مخرب لایه ازن رویکرد جایگزینی و حذف تدریجی مواد مخرب لایه ازن بوسیله همکاری در
اجرای پروژه های جایگزین و حذف cfc کلروفلور و کربنها. گسترش آگاهی عمومی و اطلاع رسانی در مورد لزوم صیانت از لایه ازن
اهم اقدامات قانونی و تطبیق مقررات در ایران
- تصویب کنوانسیون وین برای صیانت از لایه ازن و پروتکل مونترال در حوزه مواد مخرب لایه ازن در اسفند ۱۳۶۹ و الحاقیه های لندن و کپنهاک در فروردین و الحاقیه مونترال در اردیبهشت ۱۳۸۰
۱۳۷۶
- ممنوعیت واردات کمپرسورهای هرمتیک مصرف کننده مواد مخرب لایه ازن. ممنوعیت صدور مجوز برای راه اندازی واحدهای جدید مصرف کننده موارد مخرب لایه ازن
- ممنوعیت صدور مجوز برای توسعه واحدهای مصرف کننده موارد مخرب لایه ازن
- شناسایی تمامی وارد کنندگان مواد مخرب لایه ازن بمنظور ایجاد سیستم صدور مجوز واردات
- کاهش سود تجاری کمپرسورهای غیر فریونی
- تدوین سیستم ملی کدگذاری و تنظیم کد ملی برای مواد و محصولات مصرف کننده مواد مخرب لایه ازن
منبع: گل سپید
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب