خشكسالی بهانه حق آبه پرداخت نشده!
با عنایت به شرایط کم آبی حاکم بر کشور راهکارهای مختلفی از جانب کارشناسان و نهادهای مختلف همچون کاهش مصرف در بخش کشاورزی، شرب، صنعت و... مطرح می شود اما در این میان حق آبه برخی تالاب های مهم کشور هم به بهانه خشکسالی به صورت کامل پرداخت نشده است. یک کارشناس آب ضمن بیان این که حق آبه زیست محیطی باید تحت هر شرایطی پرداخت گردد، بر اجرا و پیاده سازی الگوی کشت توسط وزارت جهاد کشاورزی تاکید می کند.
به گزارش گل سپید به نقل از ایسنا، با کاهش میزان بارش ها از آغاز سال آبی جاری تابحال کارشناسان و برخی نهادها همچون مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی نسبت به مواجهه با کم آبی و خشکسالی طی تابستان سال جاری اخطار داده اند این در حالیست که در این شرایط حق آبه بعضی از تالاب های مهم کشور همچون بختگان و ارومیه توسط وزارت نیرو پرداخت نشده و سبب خشک شدن بستر بخش هایی از این دریاچه ها شده است.
محسن موسوی خوانساری در گفت و گو با ایسنا، ضمن تاکید بر این که حق آبه زیست محیطی باید تحت هر شرایطی با عنایت به حجم منابع آب موجود پرداخت گردد، به تصویب و ابلاغ «سند ملی آمایش سرزمین» در اواخر سال ۱۳۹۹ اشاره و اظهار نمود: برپایه ماده ۱ سند ملی آمایش سرزمین، در تعریف آب قابل برنامه ریزی آمده است که «مقدار کل منابع آب تجدیدپذیر در حوضه آبریز بر مبنای شرایط هیدرولوژیک و توسعه زیرساخت ها، بعد از کنار گذاشتن آب برای محیط زیست است که قابلیت بهره برداری برای مصارف مختلف در چارچوب منابع آب سطحی، زیرزمینی و غیرمتعارف را دارد» همینطور در بند ۸ ماده ۴ این سند درباره سازگاری توسعه با محیط زیست و منابع طبیعی صریحا به حفاظت و تأمین نیاز محیط زیستی تالاب ها و رودخانه ها و پیکره های آبی بخصوص دریاچه های ارومیه، جازموریان، انزلی، بختگان، دریاچه نمک قم و... اشاره و تاکید گردیده است.
وی افزود: در ماده ۴ «آیین نامه پیشگیری از تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالاب ها» هم اشاره شده که وزارت نیرو به منظور تأمین نیاز آبی محیط زیستی تالاب ها، میزان سهم تالاب از ظرفیت آبی حوضه آبریز را با کمیت و کیفیت مناسب و متناسب با شرایط اقلیمی مختلف، با توزیع زمانی معین و در اولویت دوم بعد از تأمین آب آشامیدنی را باید با نظارت سازمان حفاظت محیط زیست تأمین کند.
به گفته موسوی، علاوه بر موارد ذکر شده در لایحه پیشنهادی قانون آب هم اولویت یکسانی برای آب آشامیدنی و محیط زیست درنظر گرفته شده است. تصویب چنین قوانینی نشان از اهمیت بالای حیات رودخانه و تالاب ها فارغ از شرایط خشکسالی یا ترسالی دارد ازاین رو لازم است با عنایت به سقف آب موجود در یک سال آبی، حق آبه محیط زیست، صنعت، کشاورزی و شرب از یکدیگر جدا شود و هرکدام بنا بر اهمیتی که دارد، پرداخت گردد اما متاسفانه هیچ نظارتی بر اجرای این قوانین وجود ندارد.
این کارشناس آب ضمن این که سازمان حفاظت محیط زیست را مقصر اصلی پرداخت نشدن حق آبه زیست محیطی تالاب ها توسط وزارت نیرو دانست، تصریح کرد: سازمان حفاظت محیط زیست باید از ظرفیت هایی که قانون در اختیار آن قرار داده استفاده نماید و از دستگاههای مسئول تأمین آب به علت نپرداختن حق آبه زیست محیطی شکایت کند. این سازمان متولی باید از دادستانی و مدعی العموم درخواست احقاق حق کند اما متاسفانه این ضعف از سازمان حفاظت محیط زیست است که چنین اقدامی نمی کند و در نتیجه وزارت نیرو و شرکتهای آب منطقه ای هم حق آبه تالاب ها را پرداخت نمی کنند.
این دکتری تاسیسات آبی از شرایط نامساعد تالاب ها بخصوص در مناطق مرکزی کشور انتقاد نمود و اظهار داشت: دریاچه نمک قم خود به یک کانون گرد و غبار تبدیل گشته است که تمام مناطق جنوبی استان تهران، البرز و استان قم را تهدید می کند و حق آبه این دریاچه باید از هفت سد که بر بستر رودخانه های بالادست راه اندازی شده است، تامین گردد همینطور در ارتباط با پرداخت حق آبه دریاچه ارومیه هم رئیس حوضه آبریز دریاچه ارومیه که خود از بدنه سازمان حفاظت محیط زیست و سرپرست دفتر حفاظت و احیای تالاب ها بود نتوانسته است حق آبه این دریاچه را به بهانه خشکسالی پرداخت کند این در حالیست که میزان آبی که حالا در شبکه آبیاری و زهکشی میاندوآب رهاسازی می شود به مراتب از سایر مناطق کشور بیشتر است و این پرسش مطرح می شود که چرا در چنین شرایطی کشاورز میاندوآب نباید احساس کند سال جاری، سال خشکی است؟ اگر سازمان حفاظت محیط زیست از شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی شکایت و احقاق حق می کرد شرکت آب منطقه ای هم حق آبه محیط زیستی را پرداخت می کرد و کشاورزان میاندوآب هم همان حسی را نسبت به سال خشک داشتند که سایر مردم ایران دارند.
لزوم پیاده سازی الگوی کشت برای کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی
موسوی ضمن بیان این که بیشتر از ۸۵ درصد منابع آب کشور در صنعت کشاورزی مصرف می شود، اظهار نمود: راهکار اصلی کاهش این حجم مصرف آب در رعایت الگوی کشت است که متاسفانه با گذشت بیشتر از ۵۰ سال هنوز موفق به اجرا کردن آن نشده ایم. در ایران متخصصان بسیار زیادی داریم که حدود ۱۰ سال پیش الگوی کشت تمام مناطق را مشخص کردند که چه نوع محصولی، در چه منطقه ای، در چه فصلی و به چه میزانی کاشته شود اما پیاده کردن این الگوی کشت احتیاج به یک عزم ملی دارد که وزارت جهاد کشاورزی در اجرای آن موفق نبوده است. ازاین رو شاهد کاشت فراوان محصولاتی مانند هندوانه هستیم که نیاز زیادی به آب دارند و در خیلی از مواقع به دلیل این که بیشتر از نیاز مصرفی هستند به فروش نمی رسند ازاین رو مهمترین اقدام وزارت جهاد کشاورزی در دولت جدید باید پیاده سازی الگوی کشت متناسب با هر منطقه باشد.
وی افزود: حالا صیفی جات که دارای بالاترین مصرف آب هستند در فضای باز کاشته می شوند در حالیکه با عنایت به میزان بالای تبخیر آب در کشور باید در گلخانه کاشته شوند. وزارت جهاد کشاورزی باید تحولی اساسی در زمینه اجرای الگوی کشت ایجاد نماید همینطور لازم است برنامه ای دقیق برای هماهنگی بین میزان تولید و مصرف محصولات کشاورزی که طی سالهای اخیر نسبت به آن بی توجهی شده، در نظر بگیرد.
این دکتری تاسیسات آبی درباره استفاده از روش آبیاری تحت فشار به منظور کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی اظهار داشت: طی حدود ۱۵ سال قبل تمرکز زیادی بر پیاده سازی روش آبیاری تحت فشار شد که همان روش های آبیاری قطره ای و بارانی است در عین حالی که این روش های آبیاری در جای خود سبب کاهش مصرف آب می شود اما استفاده از این روش آبیاری در کشور ما به علت این که زمین زیاد و آب کم است سبب شد کشاورزان با برداشت همان میزان آب پیشین حجم محصولات زیرکشت خویش را بالا برند. ازاین رو با این که راندمان آب افزایش پیدا کرد و میزان کمتری آب برای کشت هر محصول مصرف شد، با این وجود میزان برداشت از منابع آب زیرزمینی و سطحی نه تنها ثابت ماند بلکه سفره های آب زیرزمینی هم تخلیه شد.
خطر نشست بیخ گوش تاسیسات جنوب دشت ورامین
وی افزود: سفره های آب زیرزمینی در حوضه دریاچه نمک قم که شامل دشت های ورامین، قزوین، دشت کرج و دشت ساوجبلاغ است حالا ۲۲ میلیارد متر مکعب کسری مخزن دارد و میزان برداشت از این سفره ها به حدی است که سالانه در دشت ورامین ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتر فرونشست زمین روی می دهد این در حالیست که در جنوب این دشت خط انتقال گاز، نفت، اتوبان و فرودگاه بین المللی قرار دارند که در شرف نشست هستند اما توجهی به این مسئله نمی گردد و همچنان محصولات کشاورزی که نیاز زیادی به آب دارند، کشت می شود.
نقش مردم در کاهش اثرات کمبود آب
این کارشناس آب ضمن اشاره به این که برای عبور از شرایط خشکسالی احتیاج به همکاری تمام دستگاه ها و مردم است، اظهار نمود: حالا در شهر تهران هر شهروند در شبانه روز ۲۴۰ لیتر یعنی دو برابر متوسط جهانی، آب مصرف می کند. اگر شهروندان شهرهای بزرگ کشور مصرف آب خویش را تنها ۵ تا ۱۰ درصد کاهش دهند می تواند تا حد زیادی کمبود آب را جبران کند. با وجود این که راهکار کاهش مصرف آب بطور قطع مورد استقبال مردم قرار می گیرد اما متاسفانه رسانه های ملی همچون رادیو و تلویزیون هیچ گونه تبلیغاتی در جهت اشاعه فرهنگ کم مصرفی و اطلاع رسانی درباره اهمیت و جدی بودن شرایط کم آبی کشور نمی کنند.
موسوی در انتها ضمن اشاره به کاهش ۴۰ درصدی بارش های سال جاری نسبت به میانگین دراز مدت کشور تصریح کرد: رسانه های ملی باید در این حوزه اطلاع رسانی و فرهنگسازی کنند و شهرداری ها هم باید دستورالعمل هایی برای آبیاری فضای سبز در شرایط کم آبی تدوین کنند.
منبع: گل سپید
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب