آب های ژرف و مخاطره فرونشست زمین
گل سپید: كمبود آب در چند سال اخیر به معضلی بزرگ برای كشورهای خشك مانند ایران تبدیل گشته است؛ در این میان نسخه های متعددی برای برون رفت از این چالش توسط كارشناسان و مسئولان پیچیده شده كه یكی از آنها برداشت آب های ژرف است كه بتازگی بحث آن بین مخالفان و موافقان داغ شده است.
آب های ژرف كه به آب های فسیلی باز معروف هستند، در طول میلیون ها سال در اعماق زمین محبوس شدند كه به سبب عدم تجدیدپذیری مجدد بسیار ثمین بوده است و از آنها بعنوان منابع آبی استراتژیك باز یاد میگردد اما در شرایط فعلی عده ای این منابع آبی را راه نجات و برون رفت از بحران كنونی آبی كشور می دانند اما در مقابل عده ای هم مخالف برداشت آن هستند و آنرا متعلق به آیندگان می دانند.
تیرماه سال 95 بود كه پیشنهاد طرح استفاده از آب های ژرف در مجلس شورای اسلامی نمایش شد تا برمبنای آن مطالعات برای بهره برداری و استفاده از ظرفیت آب های ژرف در سیستان و بلوچستان آغاز شود. در این راستا پروژه استحصال آب های ژرف در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تعریف شد تا برمبنای آن تمام جوانب برداشت یا عدم برداشت از این منابع آبی مورد پژوهش و بررسی قرار گیرد.
البته نظرات در استحصال یا عدم استحصال آب های ژرف متفاوت می باشد، برخی معتقدند برداشت آن سبب بروز پدیده فرونشست زمین میگردد اما برخی معتقدند تاثیری بر بروز این پدیده ندارد چون از اعماق بسیار زیاد زمین برداشت میگردد.
* نمایش نظر قطعی در زمینه برداشت آب های ژرف نیازمند بررسی بیشتر
دبیر سیاستگذاری محیط زیست در مركز بررسی ها استراتژیك نهاد ریاست جمهوری معتقد می باشد، نمایش نظر قطعی در این زمینه نیاز به بررسی و پژوهش دارد و تا زمانی كه دولت نتیجه مطالعات و پژوهش در زمینه استحصال آب های ژرف را منتشر نكند، نمی توان در این زمینه نظری قطعی ارائه نمود.
محمد درویش روز پنجشنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا اظهار داشت: در زمینه تاثیر برداشت آب های ژرف بر بروز یا تشدید فرونشست زمین هنوز مطالعه جامع و مورد قبولی انجام نشده است.
وی اضافه كرد: دولت پروژه ای را برای معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تعریف كرده و برمبنای آن مقرر است درباره اثرات برداشت از آب های ژرف بررسی های دقیق انجام دهند، تبعات آنرا واسنجی كنند و ببینند در مجموع برداشت از آب های ژرف به نفع یا به ضرر كشور است.
این فعال محیط زیست اشاره كرد: تا زمانی كه نتایج این پژوهش ها منتشر نشده باشد باید در اعلام نظر قطعی در خصوص اینكه آیا برداشت آب از منابع ژرف بی خطر است یا خطرناك، یا در مقایسه با طرح های انتقال آب یا آب شیرین كن صرفه اقتصادی دارد یا ندارد، احتیاط كرد، البته هنوز دولت نتایج پژوهش های خودرا منتشر نكرده است.
دبیر سیاستگذاری محیط زیست در مركز بررسی ها استراتژیك نهاد ریاست جمهوری اضافه كرد: اینكه گفته میگردد هر چه عمق برداشت بیشتر باشد، اثر آن بر سطح كمتر است باز جای تامل دارد اما بعضی از زلزله شناسان معتقدند امكان دارد یكی از دلایل افزایش زلزله خیزی در كشور فعل و انفعالاتی باشد كه در لایه های زیرین زمین اتفاق می افتد و منابع آب جابه جا میگردد.
وی افزود: اگر منابع آب می تواند بدین سان در لایه های تكتونیك اثر بگذارد، امكان دارد به همین استدلال هم منابع آب عظیمی كه در عمق هزار متری وجود دارد همین تاثیر را بگذارد همین طور اینكه آن منابع آبی میلیون ها سال طول كشید تا جمع شدند؛ بدین سبب جایگزینی آنها به این راحتی ها نیست اگر چنین كاری بكنیم و معلوم شود كه خطا است دیگر جبران كردن آن بسیار دشوار و گاها غیرممكن خواهد بود.
درویش اظهار داشت: عربستان كه آب های فسیلی خودرا در دهه پایانی قرن بیستم برداشت كرد و در مقطعی توانست به یكی از بزرگترین صادر كننده گندم تبدیل گردد، حالا با یك بحران جدی روبرو شده است، تمام مخازن آب های ژرف خودرا از دست داده و بیشتر از 3.5 میلیون هكتار اراضی كشاورزی آن رها شده و چشمه های تولید گرد و خاك جدید به وجود آمده است، در واقع بخشی از این سرزمینش به سبب توجه نكردن به هشدارهای كارشناسان كاملا ویران شده است.
وی به پروژه مطالعاتی استحصال آب های ژرف اشاره نمود و اضافه كرد: این پروژه شروع شده و چاه های آزمایشی در منطقه سیستان و بلوچستان حفر كرده اند البته شوری آبی كه از این چاه ها برداشت كردند 200 هزار «میكروموس» بر سانتیمتر بوده كه شوری بسیار بالایی است و هنوز به آبی كه بشود از آن بهره برد دست نیافتند اما پژوهش ها ادامه دارد.
* آب های ژرف نسبت به منابع سطحی تر سفارش می شود
مسعود شفیعی رئیس سازمان نقشه برداری كشور باز در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا اظهار داشت: آن چه كه تاثیر مستقیم روی بروز فرونشست دارد، آبی است كه از زیر سطح زمین در اعماق حداقل 200 متری از دست می دهیم چون عمق سفره هایی كه از آنها برداشت می نماییم بین 100 تا 300 متر است بدین سبب باید آنرا كنترل نماییم.
وی اضافه كرد: هر چه عمق تغییر چگالی بیشتر باشد اثر آن در سطح كمتر است از این رو استفاده از آب های ژرف یا فسیلی نسبت به منابع سطحی تر سفارش میگردد چون در اعماق بسیار پایین هستند و در فرونشست اثر كمتری دارند، بدین سبب استفاده از آب های فسیلی یا كارستی بر منابع سطحی تر مانند چاه های عمیق و نیمه عمیق ارجحیت دارند.
رئیس سازمان نقشه برداری كشور اشاره كرد: البته اگر در كل بخواهیم راهكارهای برون رفت از مشكل كم آبی را اولویت بندی نماییم اساسا ابتدا تغییر الگوی مصرف در شرب، كشاورزی و صنعت است.
وی اضافه كرد: دوم اینكه برای تامین آب روش های مختلفی وجود دارد در واقع آب های زیرزمینی، رودخانه ها و آب شیرین كن ها بعنوان منابع آبی در اختیار ما هستند؛ بدین سبب باید سیاستی را در كشور در پیش بگیریم تا به منابع آبی خود تنوع ببخشیم و مثلا كاملا وابسته به آب زیرزمینی یا رودخانه و یا آب شیرین كن ها نباشیم.
شفیعی افزود: استفاده از منابع تجدید شونده، بازیافت، تصفیه فاضلاب ها، احداث بارش های مصنوعی و بارور كردن ابرها روش هایی هستند كه می توانند بعنوان روش های تامین منابع آبی مورد استفاده قرار گیرند.
وی درباره اینكه سازمان هواشناسی نظر مساعدی نسبت به باروری ابرها ندارد، اظهار داشت: بارور كردن ابرها تا حدی قابل قبول است، برای كشور كم آبی مانند ایران نمی توان این روش ها را نادیده گرفت بلكه باید مطالعات خودرا در این زمینه بیشتر نماییم.
علمی 9014*1834
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب